Organizm kobiety jest tak przedziwnie skonstruowany, że przez znakomitą większość czasu znajduje się w fazie niepłodnej. Rozwój medycyny i pogłębienie wiedzy na temat fizjologicznych podstaw tego zjawiska sprawiły, że współcześnie możliwe jest świadome i skuteczne planowanie potomstwa. Pomocne w tym procesie jest zarówno przygotowanie teoretyczne, jak i odpowiednie wykorzystanie narzędzi, którymi dysponuje medycyna. Działania w tym zakresie powinny koncentrować się na określeniu dni płodnych kobiety, bo tylko w tym czasie może dojść do zapłodnienia i rozwoju nowego życia.
Cykl miesiączkowy podlega skomplikowanej regulacji hormonalnej
Cykl miesiączkowy kobiety to szereg przemian, które dokonują się cyklicznie w jej organizmie i dotyczą w szczególności dwóch narządów: jajników i macicy. Wspomniane zmiany podlegają regulacji hormonalnej, tak że w proces ten zaangażowane są poza jajnikami, także inne struktury produkujące hormony: podwzgórze i przysadka mózgowa. Zmiany jakie zachodzą pod wpływem hormonów, przygotowują organizm kobiety na umożliwienie zapłodnienia i następnie rozwój powstałego zarodka. Jako początek cyklu miesiączkowego przyjmuje się zawsze pierwszy dzień miesiączki, zaś czas trwania standardowego cyklu to 28 dni. Okazuje się jednak, że u ogromnej części kobiet, długość cyklu jest zupełnie inna, tak że każda kobieta sama musi poznać swój organizm i na podstawie obserwacji określić czas trwania swojego cyklu miesiączkowego. Jest to o tyle ważne, że taka wiedza pozwala przewidywać i planować przyszłość. Głównie dwa hormony, produkowane przez przysadkę mózgową, sterują cyklem miesiączkowym. Są to: FSH (folitropina), odpowiedzialna za stymulację rozwoju i wzrostu pęcherzyków w jajniku oraz LH (lutropina), pod wpływem której dochodzi do owulacji – uwolnienia komórki jajowej z jajnika oraz rozwoju ciałka żółtego, które w przypadku zapłodnienia będzie odpowiadać hormonalnie za podtrzymanie ciąży.
Kiedy występuje owulacja?
Dla określenia dni płodnych, kluczowe jest wyznaczenie momentu owulacji. Dzieje się tak dlatego, że czas życia komórki jajowej po opuszczeniu jajnika wynosi 12-24 godzin. Druga gameta potrzebna do zapłodnienia, czyli plemnik, ma czas przeżycia trochę dłuższy, bo ponad 24 godziny, a nawet do 72 godzin. Fakt ten wydłuża nieco czas, który może upłynąć od współżycia, aby możliwe było zapłodnienie, ale nadal jest to tylko kilka dni w ciągu jednego cyklu miesiączkowego. Badania nad mechanizmem owulacji wykazały, że tuż przed nią, bo 12-24 godzin, znacząco narasta stężenie estradiolu (tzw. pik estradiolu), a jeszcze wyraźniej, na 10-12 godzin przed owulacją, rysuje się wzrost LH (tzw. pik LH). Stężenie tego ostatniego próbuje się wykorzystać w testach owulacyjnych, mierzących poziom LH w moczu. Najbardziej dokładną jednak i pewną metodą wyznaczenia momentu owulacji, a więc także dni płodnych, jest ultrasonograficzne monitorowanie owulacji.
W badaniu USG z dużą precyzją można potwierdzić owulację
Według teoretycznych założeń, do owulacji dochodzi na 14 dni przed wystąpieniem miesiączki. Nawet przy bardzo regularnych cyklach są to jednak obliczenia dość niepewne i mocno szacunkowe, a fakt, że dokonuje się ich wstecznie, tylko obniża ich wartość. W planowaniu potomstwa chodzi przecież głównie o to, aby wyznaczyć dni płodne w nadchodzącym, a nie minionym cyklu. Dodatkowo, w przypadku cykli nieregularnych, takie teoretyczne wyliczenia nie mają żadnego znaczenia. Jeśli chcemy z dokładnością określić dni płodne, najlepszym rozwiązaniem jest wizyta u ginekologa, na przykład w placówkach Medi Partner i wykorzystanie możliwości jakie stwarza badanie USG. Pełne badanie składa się z rozmowy z lekarzem ginekologiem, badania fizykalnego, w tym ginekologicznego i wykonania USG przezpochwowego. To ostatnie pozwala zobrazować w jajniku dojrzewający pęcherzyk i dokonać jego pomiaru oraz określić, w którym etapie cyklu miesiączkowego aktualnie znajduje się kobieta. Pierwszą wizytę w celu określenia dni płodnych należy odbyć około 5-8 dnia po miesiączce. Lekarz ginekolog, po pierwszym badaniu będzie w stanie określić, kiedy należy się zgłosić na kolejną wizytę. Monitorowanie owulacji jest bowiem badaniem, które polega na wykonaniu kilku USG w ściśle wyznaczonych terminach – zwykle wystarczają 3-4 badania, dzięki którym można obserwować wzrost pęcherzyka Graafa oraz potwierdzić jego pęknięcie, czyli moment owulacji. Dodatkowo, w badaniu USG dokonuje się pomiarów błony śluzowej jamy macicy, nazywanej też endometrium, które pozwalają ocenić przygotowanie tego narządu na ewentualną implantację zarodka. Wizyta u ginekologa ma jeszcze jedną zaletę. Przeprowadzane badania, oprócz monitorowania owulacji, pozwalają wykryć ewentualne nieprawidłowości, które same w sobie mogą być przyczyną problemów z zajściem w ciążę. W przypadku ich zdiagnozowania, kobieta może liczyć na fachową poradę i uzyskać od razu odpowiednią pomoc.
Ginekolog – specjalista w dziedzinie płodności
Wiedząc, jak skomplikowaną maszynerią jest ciało człowieka, trzeba uznać, że wyznaczanie dni płodnych na podstawie samych tylko obliczeń jest metodą bardzo niepewną. Wobec zdobyczy techniki, wiedza teoretyczna nie musi być, na szczęście, jedynym źródłem pozwalającym przewidywać zjawiska zachodzące w naszym organizmie. W przypadku określania płodności kobiety, warto zaufać specjalistom w tej dziedzinie – lekarzom ginekologom, którzy dysponują zarówno wiedzą, jak i odpowiednim sprzętem. Dzięki ich pomocy, z pewnością uda się zwiększyć szanse na wymarzone potomstwo.
